Poradnik pediatry 2021

INFORMACJA TOKSYKOLOGICZNA W POLSCE.......................................... 10

Wartości parametrów życiowych u dzieci ............................................................................. 12

dr hab. Przemysław Tomasik – str. 11–29

BADANIA LABORATORYJNE – PRZEDZIAŁY WARTOŚCI REFERENCYJNYCH

Kolory korków probówek do pobierania materiału do badań wg ISO 6710 ......................... 13

Tabela 1. 17-hydroksypregnenolon – Białko S ................................................................ 14–15

Bilirubina – Cholesterol – Czynnik krzepnięcia XII .......................................................... 16–17

Dehydroepiandrosteron – Gazometria ............................................................................ 18–19

Gamma-glutamylotranspeptydaza – Glukoza – Immunoglobuliny – Kortyzol ................ 20–21

Kreatynina – Morfologia krwi obwodowej – Retikulocyty ............................................... 22–23

Mukopolisacharydy – Triglicerydy ................................................................................... 24–25

Trijodotyronina – Wapń – Żelazo ........................................................................................... 26

Tabela 2. Przedziały wartości referencyjnych dla wybranych hormonów i białek wiążących

w surowicy w zależności od zaawansowania dojrzewania wg skali Tannera ....................... 27

MOCZ – WŁASNOŚCI

Badanie ogólne ..................................................................................................................... 28

Badanie bakteriologiczne moczu .......................................................................................... 28

STĘŻENIA TERAPEUTYCZNE NIEKTÓRYCH LEKÓW WE KRWI

Wskazówki do terapii kontrolowanej stężeniem leku we krwi .............................................. 29

BADANIA „PRZYŁÓŻKOWE ” – POCT

Ogólne zasady wykonania oznaczeń w trybie POCT ........................................................... 30

dr n. med. Teresa Demitrescu (red.) – str. 33–51

GRANULOCYTY KWASOCHŁONNE – EOZYNOFILE........................................................ str. 33

PROCEDURY DIAGNOSTYCZNE W RADIOLOGII–PEDIATRIA

Układ kostno-mięśniowy ....................................................................................................... 35

Narządy klatki piersiowej ...................................................................................................... 36

Układ moczowo-płciowy ....................................................................................................... 37

Układ pokarmowy ................................................................................................................. 38

Ośrodkowy układ nerwowy ................................................................................................... 39

ROZWÓJ DZIECKA – ZALECENIA EKSPERTÓW

Somatyczny rozwój dziecka .................................................................................................. 40

Wzrost i rozwój uzębienia ..................................................................................................... 41

Monachijska funkcjonalna diagnostyka rozwojowa .............................................................. 42

Profilaktyka dysplazji stawów biodrowych u noworodków ................................................... 44

Pielęgnacja kikuta pępowiny ................................................................................................. 45

Zalecenia ekspertów – profilaktyka krwawienia .................................................................... 46

Witamina K – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka ...................................................... 47

Witamina D – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka ...................................................... 48

Witamina D – skutki niedoboru, leczenie .............................................................................. 50

Żelazo – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka .............................................................. 53

prof. dr hab. Anna Oblacińska (red.) – str. 56–65

USTAWY O OPIECE ZDROWOTNEJ NAD UCZNIAMI Z 2019 r...............................................56

ZAKRES ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ

Wizyty patronażowe .............................................................................................................. 57

Testy przesiewowe oraz badanie dziecka w okresie noworodkowym .................................. 58

Testy przesiewowe oraz badanie dziecka w wieku niemowlęcym do ukończenia 1. rż. ...... 59

Testy przesiewowe i badanie dziecka od 2. do 5. rż. ............................................................ 61

Testy przesiewowe do wykrywania zaburzeń III klasa

szkoły podstawowej – I klasa szkoły ponadpodstawowej .................................................... 63

I klasa szkoły ponadpodstawowej – ostatnia klasa szkoły ponadpodstawowej .................. 64

Świadczenia profilaktyczne wykonywane przez lekarza dentystę ........................................ 65

SPORT – WF

Zasady orzekania o zdolności do uprawiania sportu ............................................................ 69

Kryteria wiekowe do rozpoczęcia uprawiania sportu ........................................................... 70

Rodzaje grup na zajęciach wychowania fizycznego ............................................................. 74

Klasyfikacja uczniów do grup na zajęcia WF ........................................................................ 75

prof. dr hab. Halina Weker, mgr Małgorzata Więch – str. 74–90

ŻYWIENIE DZIECI

Zalecenia dziennego spożycia podstawowych składników pokarmowych i energii dla

niemowląt, dzieci i młodzieży – Tabela 1. ............................................................................. 79

Zalecane dzienne spożycie witamin dla niemowląt, dzieci i młodzieży

i ich główne źródła w pożywieniu – Tabela 2. ....................................................................... 80

Zalecane dzienne spożycie wybranych składników mineralnych dla niemowląt, dzieci

i młodzieży i główne ich źródła w pożywieniu – Tabela 3. ..................................................... 82

Normy na wodę i elektrolity – poziom wystarczającego spożycia (AI) – Tabela 4. ............... 83

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze w 1 rż. (wg EFSA 2014) – Tabela 5. ..................... 84

Udział energii z białka, tłuszczu i węglowodanów w zrównoważonej diecie kształtuje

się w zależności od wieku – Tabela 6. .................................................................................. 86

Karmienie piersią ................................................................................................................... 87

Zasady żywienia niemowląt .................................................................................................. 89

Schemat żywienia dzieci w 1. rż. .......................................................................................... 90

Zasady żywienia niemowląt cd. .............................................................................................91

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego ............................................. 92

Wykaz aktualnie dostępnych w Polsce preparatów do żywienia niemowląt ........................ 93

Postępowanie w żywieniu niemowląt z alergią na pokarm ................................................... 95

ZABURZENIA ODŻYWIANIA

Skala niedożywienia (STRONG KIDS) ................................................................................... 96

Najczęstsze formy zaburzeń odżywiania .............................................................................. 97

prof. dr hab. Maciej Kaczmarski, mgr Elżbieta Korotkiewicz-Kaczmarska – str. 98–104

ALERGIA I NIETOLERANCJA POKARMOWA. MLEKO I INNE POKARMY

Definicja alergii pokarmowej ................................................................................................. 98

Pokarmy zawierające alergeny .............................................................................................. 98

Diagnostyka różnicowa w alergii na białka mleka krowiego ................................................. 99

Produkty pokarmowe zawierające tyraminę ....................................................................... 100

Definicja nietolerancji pokarmowej ..................................................................................... 102

Zaburzenia w aktywności enzymu laktazy* ......................................................................... 103

Diagnostyka nietolerancji dwucukrów ................................................................................ 104

LECZENIE ŻYWIENIOWE DZIECI I MŁODZIEŻY

Biegunka ostra .................................................................................................................... 105

Biegunka przewlekła ........................................................................................................... 109

Celiakia ................................................................................................................................ 113

Aktualne zasady diagnozowania celiakii u dzieci................................................................. 119

Mukowiscydoza .................................................................................................................. 121

Zaparcia .............................................................................................................................. 124

Pediatria metaboliczna ........................................................................................................ 130

prof. dr hab. Anna Oblacińska (red.) – str. 140-151

PROFILAKTYKA OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY

Otyłość – definicja i kryteria nadwagi i otyłości .................................................................. 140

Etiologia i klasyfikacja kliniczna otyłości u dzieci i młodzieży ............................................. 141

Psychosomatyczne powikłania otyłości w wieku rozwojowym .......................................... 142

Profilaktyka pierwotna ......................................................................................................... 144

Profilaktyka wtórna ............................................................................................................. 146

Rozpoznanie otyłości prostej .............................................................................................. 147

Profilaktyka trzeciorzędowa ................................................................................................ 147

Aktywność ruchowa w leczeniu otyłości ............................................................................ 149

prof. dr hab. med. Marian Krawczyński – str. 152-167

NADCIŚNIENIE TĘTNICZE U DZIECI I MŁODZIEŻY

Nadciśnienie tętnicze (NT) u dzieci ..................................................................................... 152

Diagnostyka przyczyn NT ................................................................................................... 154

Leczenie NT ........................................................................................................................ 157

Dobór mankietu – zalecane wielkości mankietów dla dzieci i młodzieży ........................... 158

SIATKI CENTYLOWE I CENTYLE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO U DZIECI I MŁODZIEŻY

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi dziewcząt wg wieku 3–18 lat* ........................ 159

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi dziewcząt wg wysokości ciała 3–18 lat* ......... 160

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi chłopców wg wieku 3–18 lat* ......................... 161

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi chłopców wg wysokości ciała 3–18 lat* ......... 162

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) dziewczynek w wieku 1–5 lat .... 163

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) chłopców w wieku 1–5 lat ....... 163

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) w zależności od centyla (c)

wysokości ciała. Dziewczęta w wieku 6–17 lat ................................................................... 164

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) w zależności od centyla (c)

wysokości ciała. Chłopcy w wieku 6–17 lat ........................................................................ 165

NISKOROSŁOŚĆ JAKO NIEPOKOJĄCY WARIANT ZABURZEŃ ROZWOJU FIZYCZNEGO

Tabela 1. Prawidowa szybkość wzrastania...........................................................................166

Diagnostyka niskorosłości....................................................................................................166

Przyczyny niskorosłości........................................................................................................167

WSKAŹNIKI ROZWOJU SOMATYCZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY

Wskaźniki rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży – Interpretacja pomiarów ................ 168

Developmental Period Medicine Nr 3 tom XVI, 2012 rok str. 170–185

STANDARDY WHO ROZWOJU FIZYCZNEGO DZIECI 0–5 LAT

Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 0–24 mies. ........................................................... 170

Siatka centylowa długości/wysokości ciała dziewcząt 0–24 mies. .................................... 171

Siatka centylowa wskaźnika BMI dziewcząt 0–24 mies. .................................................... 172

Siatka centylowa obwodu głowy dziewcząt 0–24 mies. ..................................................... 173

Siatka centylowa masy ciała chłopców 0–24 mies. ............................................................ 174

Siatka centylowa długości/wysokości ciała chłopców 0–24 mies. ..................................... 175

Siatka centylowa wskaźnika BMI chłopców 0–24 mies. ..................................................... 176

Siatka centylowa obwodu głowy chłopców 0–24 mies. ..................................................... 177

Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 24–60 mies. ......................................................... 178

Siatka centylowa długości/wysokości ciała dziewcząt 24–60 mies. .................................. 179

Siatka centylowa wskaźnika BMI dziewcząt 24–60 mies. .................................................. 180

Siatka centylowa obwodu głowy dziewcząt 24–60 mies. ................................................... 181

Siatka centylowa masy ciała chłopców 24–60 mies. .......................................................... 182

Siatka centylowa długość/wysokość ciała chłopców 24–60 mies. .................................... 183

Siatka centylowa wskaźnika BMI chłopców 24–60 mies. ................................................... 184

Siatka centylowa obwodu głowy chłopców 24–60 mies. ................................................... 185

Standardy Medyczne Pediatria 2013, nr 1, tom 10, Supl. 1 – str. 186–193

NORMY ROZWOJOWE DZIECI I MŁODZIEŻY – PROJEKTY OLAF I OLA

Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 3–18 rż. ................................................................ 186

Siatka centylowa wysokości ciała dziewcząt 3–18 rż. ........................................................ 187

Rozkład odchyleń standardowych (SD) BMI; centyle 85 i 95 oraz granice niedowagi,

nadwagi i otyłości u dziewcząt 3–18 rż. .............................................................................. 188

Siatka centylowa talii dziewcząt 3–18 rż. ............................................................................ 189

Siatka centylowa masy ciała chłopców 3–18 rż. ................................................................ 190

Siatka centylowa wysokości ciała chłopców 3–18 rż.......................................................... 191

Rozkład odchyleń standardowych (SD) BMI; centyle 85 i 95 oraz granice niedowagi,

nadwagi i otyłości u chłopców 3–18 rż. .............................................................................. 192

Siatka centylowa talii chłopców 3–18 rż. ............................................................................ 193

dr n. med. Teresa Demitrescu (red.) – str. 194–204

SKALA TANNERA

Stadia rozwoju owłosienia łonowego – Skala Tannera ....................................................... 194

MIESIĄCZKA (Menarche) – KRWAWIENIA MŁODOCIANYCH

Miesiączka (Menarche).........................................................................................................196

Krwawienia młodocianych...................................................................................................198

REKOMENDACJE NPOA 2016

Diagnostyka różnicowa zakażeń wirusowych i bakteryjnych ............................................. 199

Objawy i odchylenia na podstawie, których stwierdzane jest zakażenie układu

oddechowego ..................................................................................................................... 199

Ostre zapalenie gardła lub migdałków ................................................................................ 200

Ostre zapalenie ucha środkowego ...................................................................................... 201

Ostre zapalenie jam nosowych i zatok przynosowych ....................................................... 201

Ostre zapalenie oskrzeli i oskrzelików ................................................................................ 202

Pozaszpitalne zapalenie płuc u dzieci od 3 tydz. życia do 3 mż. ....................................... 203

Wskazania do tonsilektomii ................................................................................................ 204

Podgłośniowe zapalenie krtani – Leczenie krupu ................................................................204

dr n. farmak. Jarosław Woroń – str. 205–208

LEKI – CIĄŻA – KARMIENIE PIERSIĄ

Definicja kategorii stosowania leków w ciąży. Wybór leku ................................................. 205

Farmakoterapia bólu u kobiet ciężarnych ........................................................................... 206

Leki a karmienie piersią ....................................................................................................... 207

Przeciwwskazania i ograniczenia stosowania leków .......................................................... 208

dr n. med. Teresa Demitrescu – str. 209–218

LEKI W PRAKTYCE PEDIATRYCZNEJ (wyd. VI) 2017

Antybiotyki b-laktamowe .................................................................................................... 209

Antybiotyki b-laktamowe – Cefalosporyny ......................................................................... 211

Leki przeciwwirusowe ......................................................................................................... 213

Antybiotyki – Makrolidy ....................................................................................................... 214

Linkozamidy ........................................................................................................................ 216

Tetracykliny. Sulfonamidy ................................................................................................... 217

Leki przeciwpasożytnicze ................................................................................................... 218

lek. med. Urszula Jędrys-Kłucjasz – str. 219–241

ALERGICZNY NIEŻYT NOSA (Rhinitis allergica)ANN

Etiopatogeneza. Diagnostyka ............................................................................................. 219

Leczenie............................................................................................................................... 220

Rycina 1. Skala VAS ..........................

Tabela 1. Podział ANN ze względu na okres utrzymywania się objawów.............................221

Tabela 2. Podział ANN ze względu na nasilenie objawów ...................................................221

Tabela 3. Podział ANN ze względu na alergeny wywołujce objawy .....................................221

Tabela 4. Główne leki stosowane w leczeniu ANN w Polsce............................................... 222

Rycina 2. Ocena kontroli u pacjentów nieleczonych z objawami wg ARIA 2019.................223

Rycina 3. Ocena kontroli u pacjentów leczonych z objawami wg ARIA 2019......................224

NEBULIZACJA U DIECI

Wskazania do nebulizacji .................................................................................................... 225

Przeciwwskazania do nebulizacji ........................................................................................ 226

Zasady prawidłowego wykonania nebulizacji ..................................................................... 226

Wybór inhalatora.................................................................................................................. 277

Sposoby wytwarzania aerozolu........................................................................................... 227

ASTMA GINA 2019/2020

Definicja. Astma w wieku rozwojowym................................................................................ 228

Rozpoznawanie astmy ........................................................................................................ 229

Leki stosowane w astmie. Strategia leczenia przewlekłego.................................................229

Edukacja pacjenta i jego rodziny ........................................................................................ 231

Tabela 1. Dane z wywiadu sugerujące rozpoznanie astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA) ....... 232

Tabela 2. Kryteria stosowane w rozpoznawaniu astmy (wg GINA) ..................................... 232

Tabela 3. Objawy przemawiające za rozpoznaniem astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA) ....... 232

Tabela 4. Diagnostyka różnicowa astmy u dzieci ................................................................233

Tabela 5. Leki kontrolujące astmę ....................................................................................... 233

Tabela 6. Leki stosowane doraźnie w leczeniu astmy ........................................................ 234

Tabela 7. Dawki dobowe GKSw u dorosłych i młodzieży (wg GINA 2020) ......................... 235

Tabela 8. Dawki dobowe GKSw u dzieci w wieku 6-11 lat (wg GINA 2020) ....................... 235

Tabela 9. Dawki dobowe GKSw u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2020) ....................................... 236

Tabela 10. Zalecane sposoby podawania leków wziewnych u dzieci < 5 rż. (GINA 2019) . 236

Tabela 11. Ustalanie stopnia terapii w zależności od objawów u dzieci > 6 rż. i dorosłych . 236

Tabela 12. Kryteria kontroli astmy ocena w odniesieniu do ostatnich 4 tyg. obserwacji) .... 237

Tabela 13. Zasady leczenia astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2020) .................................... 237

Tabela 14. Zasady leczenia astmy u dzieci w wieku 6-11 rż. (wg GINA 2020) ................... 238

Tabela 15. Zasady leczenia astmy u dorosłych i dzieci > 12 rż. (wg GINA 2020) ................239

Tabela 16. Definicje zaostrzenia astmy (wg GINA) ...............................................................239

Tabela 17. Ocena ciężkości zaostrzenia astmy u dziecka > 5 rż..........................................240

Tabela 18. Ocena ciężkości zaostrzenia astmy u dziecka < 5 rż. (wg GINA 2020)...............240

Tabela 19. Początkowe leczenie zaostrzenia astmy u pacjentów > 5 rż. przez lekarza POZ

i w warunkach pomocy doraźnej (wg GINA 2019) ...............................................................240

Tabela 20. Początkowe leczenie zaostrzenia astmy u pacjentów < 5 rż. przez lekarza POZ

i w warunkach SOR...............................................................................................................241

dr n. med. Teresa Demitrescu

NZDO – LIZATY BAKTERYJNE – SMOG – LECZENIE UZDROWISKOWE

Nawracające zakażenia dróg oddechowych u dzieci (NZDO) ............................................ 242

Lizaty bakteryjne (LB) .......................................................................................................... 244

Porównanie składu wybranych lizatów bakteryjnych.....................................................245

Mechanizm działania. Skuteczność LB..........................................................................246

Smog ................................................................................................................................... 247

Leczenie Uzdrowiskowe dzieci NFZ ................................................................................... 250

SKALE – WSTRZĄS

Zaburzenie wodno-elektrolitowe – wyrównywanie ............................................................. 252

Zmodyfikowana skala śpiączek Glasgow ........................................................................... 253

Różnicowanie stanów śpiączkowych ................................................................................. 254

Skala Apgar – ocena noworodka......................................................................................... 254

Wstrząs hipowolemiczny..................................................................................................... 256

KRWAWIENIE Z NOSA (Epistaxis) – OPARZENIA – ZATRUCIA – FAS/FASD

Krwawienie z nosa (Epistaxis) .................................................................................................... 256

Oparzenia ............................................................................................................................ 258

Zatrucia u dzieci .................................................................................................................. 261

Charakterystyczne zespoły kliniczne wywołane substancjami toksycznymi...................261

Postępowanie medyczne ...............................................................................................262

Wskazania do leczenia w OIT..........................................................................................263

FAS/FASD ........................................................................................................................... 265

BÓL W PEDIATRII – PRZEMOC

JAK rozpoznać przemoc i zaniedbywanie dziecka ............................................................. 267

Objawy fizyczne sugerujace maltretowanie fizyczne dziecka.........................................268

Objawy sugerujace seksualne wykorzystanie dziecka....................................................268

Schemat postpowania pracownika ochrony zdrowia przy podejrzeniu przemocy

wobec dziecka ...............................................................................................................269

Ból w pediatrii – Monitorowanie – Skale – Leczenie ........................................................... 270

Ból w pediatrii – Postępowanie – Leczenie ......................................................................... 274

lek. med. Michał Wojdak – str. 279–287

RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA – WYTYCZNE 2015

Postępowanie z ofiarą wypadku ......................................................................................... 279

BLS Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci ..............................................................280

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u dzieci ................................................................ 282

Zabiegi resuscytacyjne u noworodka ................................................................................. 284

Resuscytacja noworodków bezpośrednio po urodzeniu .................................................... 285

Leczenie zadławienia u dzieci ............................................................................................. 286

Postępowanie w drgawkach i stanie padaczkowym u dzieci ............................................. 287

PROGRAM SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH NA ROK 2021

Komunikat GIS – Program szczepień ochronnych na rok 2021 ......................................... 288

I. Szczepienia obowiązkowe dla dzieci i młodzieży wg wieku ............................................ 289

A. Szczepienia obowiązkowe dla dzieci i młodzieży wg wieku ..................................... 289

A.1. Wariant szczepień z użyciem szczepionki wysokoskojarzonej DTaP-IPV-Hib

albo DTaP-IPV-Hib-wzwB............................................................................................... 294

B. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie

w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi ............................... 296

C. Szczepienia poekspozycyjne .................................................................................... 297

Szczepienia przeciw wściekliźnie .................................................................................. 298

Szczepienia przeciw tężcowi ......................................................................................... 299

II. Szczepienia zalecane .................................................................................................... 300

III. Informacje uzupełniające ............................................................................................... 305

IV. Ogólne zasady przeprowadzania i organizacji szczepień .............................................. 308

DZ. U. 2020 R. POZ. 1964.......................................................................... 310

Rotawirusy .......................................................................................................................... 311

prof. dr hab. med. Marian Krawczyński – str. 313–315

ZASADY POSTĘPOWANIA U DZIECI PODEJRZANYCH O ZAKAŻENIE SARS-COV-2..........313

Choroby alergiczne a zakażenia wirusem SARS-CoV2...................................................314

Postępowanie przeciwepidemiczne w zakładach nauczania i wychowania...................315

PIŚMIENNICTWO..................................................................................................................... 316

POZASZPITALNE ZAKAŻENIA UKŁADU ODDECHOWEGO – WYNIK BADANIA RESPI-NET 319

MIESIĘCZNY PLAN ZAJĘĆ 2021

Kalendarium – schemat 2021 – 2022......................................................................... 322 – 323

Miesięczny plan zajęć styczeń 2021 – grudzień 2021 .............................................. 324 – 335

Notatki ....................................................................................................................... 336 – 351